NGŨ BỘI TỬ
Tên khoa học: Galla sinensis
Bộ phận dùng: Tổ sâu. Túi khô cứng, nâu xám, không nát là tốt.
Tổ sâu này do con sâu ngũ bội tử (Schlechtendalia chinensis Bell) gây ra trên những cuống lá và cành của cây muối (Rhus semialata Murray), họ đào lộn hột (Anacardiaceae).
Thành phần hóa học: có tanin 50 - 80%, acid galic tự do, chất nhựa.
Tính vị - quy kinh: Vị chua, chát, tính bình, vào ba kinh phế, thận và đại trường.
Tác dụng: Liễm phế, giáng hỏa, chỉ huyết, sáp tràng.
Công dụng: Trị ho do phế hư, trị lỵ lâu ngày, chảy máu, trị lở loét.
Liều dùng: Ngày dùng 2 - 8g.
Theo Tây y: trị ỉa lỏng, khí hư.
- Bột: ngày uống 0,5 - 2g.
- Sắc: 2% (uống trong ngày 50ml đến 100ml).
- Cồn: ngày uống 4 - 12g.
Kiêng kỵ: có thực tà, do ngoại cảm, tả lỵ do thấp nhiệt thì không nên dùng.
Cách bào chế:
Theo Trung y:
Thu hái về nấu cho chết những thứ sâm bám ở trong, phơi khó, khi dùng đập nát.
Theo kinh nghiệm Việt Nam:
- Đập nát ra dùng.
- Có thể tán bột, thêm hồ làm viên bằng hạt đậu xanh; ngày uống 15 - 20 viên (trị tả lỵ).