Thuốc trị rối loạn lipid huyết (nhiều người còn gọi là thuốc hạ lipid huyết) là thuốc có tác dụng giúp các chất béo (thường gọi là mỡ) có trong máu như cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, triglycerid trở lại giới hạn bình thường. Có nhiều nhóm thuốc hạ lipid huyết, trong đó được dùng phổ biến hiện nay là nhóm các statin (vì tên thuốc có vần cuối là statin).
Khi sử dụng các statin, tác dụng phụ lưu ý nhất là “tiêu cơ vân” (rhabdomyolysis). Đây là bệnh lý có thể gây chết người do các tế bào cơ vân bị phân hủy, giải phóng các chất có bên trong tế bào, trong đó có myoglobin, đưa đến tiểu tiện ra myoglobin và chính chất này làm nghẽn thận dẫn đến suy thận. Dấu hiệu ban đầu của chứng này là bắp thịt bị đau nhức, yếu cơ, co cơ (thường gặp ở cơ bắp chân, cơ lưng), sau đó đi tiểu với nước tiểu màu đỏ đậm do thải myoglobin (người dùng thuốc cần lưu ý các dấu hiệu để ngừng thuốc và đến gặp bác sĩ ngay). Cũng vì gây tác dụng phụ vừa kể trầm trọng mà một statin là cerivastatin (Baycol, Lipobay) đã bị cấm lưu hành.
Về tác dụng phụ làm viêm gân, tổn thương gân gót (gân Achiles) do dùng thuốc nhóm statin chỉ mới được công bố thông qua một nghiên cứu ở Trường đại học Rouen (Pháp). Nghiên cứu này dựa vào việc hồi cứu dữ liệu tác dụng phụ của 4.597 bệnh nhân đã dùng thuốc statin và ghi nhận có 92 bệnh nhân có tác dụng phụ vừa kể. Tức là chỉ có 2% của số bệnh nhân được nghiên cứu là bị tác dụng phụ chứ không phải 57% bệnh nhân bị (như một số bạn đọc hỏi). Theo nghiên cứu, 57% là tỉ lệ bệnh nhân trong số 92 bệnh nhân bị tác dụng phụ được ghi nhận tổn thương gân trong vòng một năm sau khi dùng statin (43% còn lại bị tổn thương gân hơn một năm sau khi dùng thuốc). Như vậy, chỉ có một số ít người bị tác dụng phụ và thời gian dùng thuốc phải kéo dài cả năm trở lên (khi ngưng dùng thuốc thì tác dụng phụ biến mất).
Tác dụng phụ gây viêm gân, tổn thương gân còn có thể xảy ra ở một số thuốc khác, đặc biệt kháng sinh thuộc nhóm fluoroquinolin.
Hình minh họa
Đối với người sử dụng thuốc, hiện nay vẫn có thể an tâm dùng các thuốc statin khi được bác sĩ chỉ định. Chỉ lưu ý khi đang dùng thuốc mà cảm thấy có những triệu chứng bất thường như đau cơ, yếu cơ (do tác dụng phụ tiêu cơ vân) hoặc sưng, nóng, đỏ, đau, co cứng ở vùng gân nào đó, đặc biệt gân gót (do tác dụng phụ tổn thương gân mới phát hiện) thì ngưng thuốc và đến bác sĩ khám hoặc tái khám. Xin được nhắc lại các tác dụng phụ vừa kể thuộc loại hiếm xảy ra chứ không thường xảy ra.